วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2553
กระบวนการกำหนดนโยบายที่ดินในประเทศไทยระหว่าง พ.ศ. 2475-2500
โดย ศรัญญู เทพสงเคราะห์
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:122689

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษากระบวนการกำหนดนโยบายที่ดินของประเทศไทยตั้งแต่หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปีพ.ศ. 2475 จนถึงปีพ.ศ. 2500 โดยพิจารณาจากสภาพ ปัญหาเกี่ยวกับที่ดินที่เกิดขึ้น การกำหนดนโยบายที่ดินของรัฐที่สัมพันธ์กับเงื่อนไขทางการเมืองและเศรษฐกิจในแต่ละช่วงเวลา ตลอดจนการดำเนินการตามนโยบายที่ดินที่ได้วางไว้

จากการศึกษาพบว่า การกำหนดนโยบายที่ดินหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เป็นความพยายามของรัฐบาลในการแก้ปัญหาการถือครองที่ดินของชาวต่างชาติและการสูญเสียกรรมสิทธิ์ที่ดินของราษฎร โดยนโยบายที่ดินใหม่มีหลักการสำคัญคือ ป้องกันการถือครองที่ดินของชาวต่างชาติและส่งเสริมให้ชาวไทยถือกรรมสิทธิ์ที่ดินอย่างทั่วถึง การดำเนินนโยบายที่ดินปรากฏอย่างชัดเจนในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม (พ.ศ.2481 - 2487) ด้วยการเชื่อมโยงนโยบายที่ดินเข้ากับการสร้างชาติ เพื่อใช้เป็นวิธีการเร่งรัดการผลิตภายในประเทศภายใต้วิธีคิดแบบชาตินิยมทางเศรษฐกิจ ดังนั้นรัฐบาลจึงส่งเสริมการจับจองที่ดินรกร้างว่างเปล่าอย่างกว้างขวางและพยายามกีดกันการถือครองที่ดินของชาวต่างชาติอย่างเข้มงวด

สำหรับปัจจัยในการกำหนดนโยบายที่ดินช่วงทศวรรษ 2490 ได้แก่ ความขัดแย้งทางการเมืองภายในประเทศไทย, ปัญหาเกี่ยวกับที่ดินในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง, และความคิดปฏิรูปที่ดิน จากการกำหนดนโยบายที่ดินใหม่ส่งผลให้เกิดการตรากฎหมายที่ดินใหม่ ซึ่ง ก่อให้เกิดความตึงเครียดทางการเมืองระหว่างรัฐบาลกับกลุ่มต่าง ๆ ขณะเดียวกันกฎหมายที่ดินใหม่ได้สะท้อนถึงความมุ่งมั่นทางการเมืองของรัฐบาลที่จะปกป้องราษฎรชาวนาจากการเอารัดเอาเปรียบของเจ้าที่ดิน