วิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิต ปี 2554
พัฒนาการของโนราภายใต้นโยบายทางวัฒนธรรมของรัฐไทย พ.ศ. 2485-2530
โดย รัฐกานต์ ณ พัทลุง
ดาวน์โหลดได้ที่ https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:120445

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาพัฒนาการของโนราภายใต้นโยบายทางวัฒนธรรมของ รัฐไทย นับตั้งแต่ พ.ศ. 2485 - 2530 โดยศึกษาประวัติความเป็นมาของ "โนรา" ตลอดจนการ พิจารณาถึงสาเหตุและผลกระทบของนโยบายทางวัฒนธรรมของรัฐไทยที่มีต่อการเล่นโนรา

ผลจากการศึกษาพบว่า ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม (พ.ศ. 2481 - 2487) รัฐได้พยายามพัฒนาประเทศให้มีความเจริญก้าวหน้าทัดเที่ยมกับอารยประเทศ นโยบายสำคัญอย่างหนึ่งที่รัฐนำมาใช้คือ นโยบายการสร้างชาติด้านวัฒนธรรม ด้วยการกำหนดกฎระเบียบหรือซักชวนให้ประชาชนปฏิบัติตามในสิ่งที่รัฐอ้างว่าเป็นอารยะ ดังการประกาศใช้พระราชกฤษฎีกากำหนดวัฒนธรรมทางศิลปกรรมเกี่ยวกับการแสดงละคร พุทธศักราช 2485 และพระราชกฤษฎีกากำหนดวัฒนธรรมทางศิลปกรรมเกี่ยวกับการบรรเลงดนตรี การขับร้อง และการพากย์ พุทธศักราช 2486 ซึ่งเป็นมาตรการในการจัดระเบียบและควบคุมการละครและการดนตรีให้เป็นมาตรฐาน ในขณะเดียวกันรัฐควบคุมการละครและการดนตรีด้านอื่น ๆ นอกเหนือที่กำหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกาทั้ง 2 ฉบับ ด้วยการออกระเบียบการกรมศิลปากรว่าด้วยระเบียบการละเล่นพื้นเมือง พ.ศ. 2486

ระเบียบการนี้ได้กำหนดให้การเล่นโนราจัดอยู่ในประเภทการละเล่นพื้นเมือง โดยแบ่งการเล่นโนราออกเป็นสองประเภทคือ การเล่นโนราตามฤดูกาลและการเล่นโนราเพื่อประกอบอาชีพ ซึ่งการเล่นโนราทั้งสองประเภทนี้ผู้เล่นหรือผู้จัดการละเล่นต้องขออนุญาตจากผู้ใช้อำนาจแทนกรมศิลปากรหรือข้าหลวงประจำจังหวัดก่อนทำการเล่นทุกครั้ง นอกจากนี้กำหนดให้ผู้เล่นโนราทุกคนต้องมีประกาศนียบัตรหรือใบสำคัญเทียบเท่าศิลปินที่ออกให้โดยกรมศิลปากร เพื่อเป็นการประกันว่าผู้เล่นโนราสามารถทำการละเล่นได้อย่างมีอารยะและเพื่อให้การเล่นโนรามีระเบียบแบบแผนที่ชัดเจน ดังนั้นจากระเบียบการควบคุมโนราดังกล่าวนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงของการเล่นโนราให้มีอารยะได้บ้าง ในด้านเครื่องแต่งกาย เครื่องดนตรี และเนื้อหาบทแสดงที่เป็นสากล

อย่างไรก็ตาม เมื่อพระราชกฤษฎีทั้งสองฉบับถูกยกเลิกไปในสมัยรับาลพลเรือตรีถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ พ.ศ. 2489 เนื่องจากเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบในการควบคุมการละครและดนตรีไม่เพียงพอ การควบคุมการเล่นโนราจึงถูกยกเลิกไป หลังจากนั้นรัฐไม่มีนโยบายเกี่ยวกับการควบคุมการละเล่นพื้นเมืองหรือการเล่นโนราแต่อย่างใด จนถึงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2520 - 2524) และนโยบายวัฒนธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2523 สนับสนุนให้ท้องถิ่นเห็นความสำคัญต่อการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของตนเอง โนราจึงได้รับการยกย่องในฐานะศิลปะพื้นบ้านภาคใต้ และได้รับการอนุรักษ์ในสถาบันการศึกษาเพื่อสืบสานวัฒนธรรมของท้องถิ่น